Uitzonderlijk begaafd / hyperhoogbegaafd?
Wat is nou precies het verschil tussen hoogbegaafdheid en hyperhoogbegaafdheid? Het is een vraag die vaak aan Talentissimo wordt gesteld, zelfs door hoogbegaafdheidsexperts. Wat ons betreft is het méér dan een IQ boven de 140. Het verschil tussen een hoogbegaafd en hyperhoogbegaafd kind kan zo groot zijn als tussen een tiener met Down en een tiener op het VWO. Op alle vlakken: leren, de kijk op het leven, interesses. Eén uitgangspunt is belangrijk: dé hyperhoogbegaafde bestaat niet. Intensiteit is wat hen bindt, maar dit kan allerlei uitingsvormen hebben.
De belangrijkste kenmerken van hyperhoogbegaafdheid:
-
Een eerdere ontwikkeling van vaardigheden
Hyperhoogbegaafde kinderen ontwikkelen dingen als spraak, rekenen, ontwikkelen van eigen interesses, twijfelen aan het bestaan van religieuze figuren (en meer) eerder dan anderen. Een kind loopt zo’n 6-12 jaar voor op zijn leeftijdsgenoten. Talentissimo werkt met de methodiek die is ontwikkeld door Dr. Deborah Ruf om met behulp van objectieve gedragskenmerken vast te stellen hoe ver een kind voorloopt ten opzichte van leeftijdsgenoten.
-
Intensiteit: de overexcitabilities van Dabrowski
De Poolse psychiater Dabrowski vond het concept van overexcitabilities uit. Het is, kort gezegd, een hoge prikkelgevoeligheid op vijf verschillende vlakken: psychomotorisch, zintuigelijk, intellectueel, verbeelding, en emotioneel. Psychologen schatten in dat één op de vijf mensen één of meer van deze prikkelgevoeligheden hebben. Onderzoek toont aan dat er een correlatie is tussen een hoog IQ en veel (en meer intense) overexcitabilities. Tussen de twee en vier procent van de bevolking heeft er zelfs zoveel last van, dat het hun dagelijks leven beïnvloedt.
-
Asynchrone ontwikkeling
Omdat hyperhoogbegaafde mensen zo’n zes tot twaalf jaar voorlopen of leeftijdsgenoten, kan dit bij jonge kinderen een uitdaging vormen. Zo zie je bijvoorbeeld dat er al wel heel veel in het hoofd begrepen wordt, maar nog niet motorisch tot uiting komt. De fijne motoriek van schrijven bijvoorbeeld, of het iets vastpakken voor baby’s. Ook kan er asynchroniteit op het emotionele vlak bestaan. Zo is een hyperhoogbegaafd kind erg slim, maar nog steeds een kind op sommige vlakken.
-
Ontwikkelingsgelijken: moeite met het vinden van peers
Omdat hyperhoogbegaafdheid bij nog geen half procent van de bevolking voorkomt, is het vaak moeilijk om ontwikkelingsgelijken te vinden op school of in de sociale omgeving. En zelfs een ontwikkelingsgelijke is geen garantie voor een vriendschap: zoals ieder mens heeft ook de hyperhoogbegaafde eigen interesses en ideeën, die maar net moeten matchen.
-
Hoger risico op bore-out, depressie en drop-out
Maar liefst 60% van de hyperhoogbegaafde doelgroep maakt geen opleiding op niveau af. Dit betekent dat de mensen met het meeste potentieel dit vaak niet verzilveren. Een sombere conclusie wat ons betreft! Ook het risico op depressie en bore-out is verhoogd.
Waarom het woord ‘hyperhoogbegaafd’?
Oh nee – nog een definitie erbij! Maar het woord hyperhoogbegaafd is, paradoxaal genoeg, juist bedoeld om verwarring te voorkomen. Sommige experts spreken van ‘uitzonderlijk begaafd’, maar kijkend naar de wetenschappelijke literatuur is dit een onjuiste term. Hyperhoogbegaafdheidsonderzoeker Miraca Gross gebruikt in haar onderzoek de volgende indeling:
Level IQ Voorkomen
Meerbegaafd 115 – 129 1:6 – 1:44
Hoogbegaafd 130 – 144 1:44 – 1:1,000
Extreem hoogbegaafd 145 – 159 1:1,000 – 1:10,000
Uitzonderlijk begaafd 160 – 179 1:10,000 – 1:1 miljoen
Onmetelijk begaafd 180+ Minder dan 1:1 miljoen
Je ziet dat ‘uitzonderlijk begaafd’ een onderdeel is van het hyperhoogbegaafde spectrum, maar niet het enige. Omdat we in Nederland geen accurate IQ-score boven de 145 kunnen registreren, richt Talentissimo zich op ‘hyperhoogbegaafdheid’ in het algemeen.
Leestips over hyperhoogbegaafdheid
Helaas is er nog altijd weinig onderzoek gedaan naar hyperhoogbegaafdheid. Dit resulteert in een zeer beperkt aantal bronnen. Een aantal van de Talentissimo favorieten:
- Exceptionally Gifted Children – Miraca Gross (bekend Australisch onderzoekster, dit boek is een mooi overzicht)
- High IQ Kids (bloemlezing van verschillende invalshoeken over hoge IQ’s, vanuit de praktijk benaderd)
- Children above 180 IQ – Leta Hollingworth (een oud boek geschreven door de grondlegger van hyperhoogbegaafdheidsonderzoek)
- Living with Intensity – Susan Daniels (over prikkelgevoeligheid bij slimme hyperhoogbegaafde kinderen en volwassenen)
- Counseling the Gifted and Talented – Linda Silverman (met name bedoeld als richtlijn voor professionele begeleiders)
Heb je specifieke vragen over hyperhoogbegaafdheid? Neem dan contact met ons op.
