“IN THE ORDINARY SCHOOL SITUATION, CHILDREN OF 140 IQ WASTE HALF OF THEIR TIME. THOSE OF 170 IQ WASTE PRACTICALLY ALL OF THEIR TIME.”

LETA HOLLINGWORTH

Uitzonderlijk begaafd / hyperhoogbegaafd?

Wat is nou precies het verschil tussen hoogbegaafdheid en hyperhoogbegaafdheid? Het is een vraag die vaak aan Talentissimo wordt gesteld, zelfs door hoogbegaafdheidsexperts. Wat ons betreft is het méér dan een IQ boven de 145. Er zijn grote verschillen tussen gemiddeld- en hoogbegaafde mensen, en hoe hoger het IQ hoe groter die verschillen worden. Op alle vlakken: leren, de kijk op het leven, interesses. Eén uitgangspunt is belangrijk: dé hyperhoogbegaafde bestaat niet. Intensiteit, complexiteit en snelheid is wat hen bindt, maar dit kan allerlei uitingsvormen hebben.

Waarom het woord ‘hyperhoogbegaafd’?

Oh nee – nog een definitie erbij! Maar het woord hyperhoogbegaafd is, paradoxaal genoeg, juist bedoeld om verwarring te voorkomen. Sommige experts spreken van ‘uitzonderlijk begaafd’, maar kijkend naar de wetenschappelijke literatuur is dit een onjuiste term. Hyperhoogbegaafdheidsonderzoeker Miraca Gross gebruikt in haar onderzoek de volgende indeling:

Level IQ Voorkomen

Begaafd 115 – 129 1:7

Hoogbegaafd 130 – 144 1:47

Zeer hoogbegaafd 145 – 159 1:760

Uitzonderlijk hoogbegaafd 160 – 179 1:32.000

Extreem hoogbegaafd 180+ Minder dan 1:17 miljoen

Je ziet dat ‘uitzonderlijk begaafd’ een onderdeel is van het hyperhoogbegaafde spectrum, maar niet het enige. Omdat we in Nederland tot voor kort geen accurate IQ-score boven de 145 konden meten, richt Talentissimo zich op ‘hyperhoogbegaafdheid’ in het algemeen.

Leestips over hyperhoogbegaafdheid

Helaas is er nog altijd weinig onderzoek gedaan naar hyperhoogbegaafdheid. Dit resulteert in een zeer beperkt aantal bronnen. Een aantal van de Talentissimo favorieten:

Exceptionally Gifted Children – Miraca Gross (bekend Australisch onderzoekster, dit boek is een mooi overzicht)
High IQ Kids (bloemlezing van verschillende invalshoeken over hoge IQ’s, vanuit de praktijk benaderd)
Children above 180 IQ – Leta Hollingworth (een oud boek geschreven door de grondlegger van hyperhoogbegaafdheidsonderzoek)
Living with Intensity – Susan Daniels (over prikkelgevoeligheid bij slimme hyperhoogbegaafde kinderen en volwassenen)
Counseling the Gifted and Talented – Linda Silverman (met name bedoeld als richtlijn voor professionele begeleiders)

Heb je specifieke vragen over hyperhoogbegaafdheid? Neem dan contact met ons op.

De belangrijkste kenmerken van hyperhoogbegaafdheid:

1. Een eerdere ontwikkeling van vaardigheden

Hyperhoogbegaafde kinderen ontwikkelen dingen als spraak, rekenen, ontwikkelen van eigen interesses, twijfelen aan het bestaan van religieuze figuren (en meer) eerder dan anderen. Een schoolgaand hyperhoogbegaafd kind loopt in zijn of haar cognitieve ontwikkeling zo’n 6-12 jaar voor op zijn (gemiddeld intelligente) leeftijdsgenoten. Talentissimo werkt met de methodiek die is ontwikkeld door Dr. Deborah Ruf om met behulp van objectieve gedragskenmerken vast te stellen hoe ver een kind voorloopt ten opzichte van leeftijdsgenoten.

2. Intensiteit: de overexcitabilities van Dabrowski

De Poolse psychiater Dabrowski vond het concept van overexcitabilities uit. Het is, kort gezegd, een hoge prikkelgevoeligheid op vijf verschillende vlakken: psychomotorisch, zintuigelijk, intellectueel, verbeelding, en emotioneel. Psychologen schatten in dat één op de vijf mensen één of meer van deze prikkelgevoeligheden hebben. Hoewel deze prikkelgevoeligheden zeker niet enkel bij hoogbegaafden voorkomen, en ook niet elk hoogbegaafd kind of volwassene er last van heeft, toont onderzoek wel aan dat er een correlatie is tussen een hoog IQ en veel (en meer intense) overexcitabilities. Tussen de twee en vier procent van de bevolking heeft er zelfs zoveel last van, dat het hun dagelijks leven beïnvloedt.

3. Asynchrone ontwikkeling

Omdat hyperhoogbegaafde kinderen cognitief gezien flink voorlopen of leeftijdsgenoten, kan dit bij jonge kinderen een uitdaging vormen. Zo zie je bijvoorbeeld dat er al wel heel veel in het hoofd begrepen wordt, maar nog niet motorisch tot uiting komt. De fijne motoriek van schrijven bijvoorbeeld, of het iets vastpakken voor baby’s. Ook kan er asynchroniteit op het emotionele vlak bestaan. Zo is een hyperhoogbegaafd kind erg slim, maar op sommige vlakken nog steeds een kind.

4. Ontwikkelingsgelijken: moeite met het vinden van peers

Omdat hyperhoogbegaafdheid bij nog geen half procent van de bevolking voorkomt, is het vaak moeilijk om ontwikkelingsgelijken te vinden op school of in de sociale omgeving. En zelfs een ontwikkelingsgelijke is geen garantie voor een vriendschap: zoals ieder mens heeft ook de hyperhoogbegaafde eigen interesses en ideeën, die maar net moeten matchen.

5. Hoger risico op bore-out, depressie en drop-out

Veel hyperhoogbegaafden maken, ondanks hun zeer hoge intelligentie, geen opleiding op niveau af. Dit betekent dat de mensen met het meeste potentieel dit vaak niet verzilveren. Een sombere conclusie wat ons betreft! Ook het risico op depressie en bore-out is verhoogd.

TALENTISSIMO [ZELFSTANDIG NAAMWOORD]

Letterlijk: extreem getalenteerd. Het woord ‘talent’ gecombineerd met het van oorsprong Italiaanse ‘issimo’. -issimo wordt gebruikt achter een woord om de overtreffende trap aan te geven. Dit maakt Talentissimo dé plek voor extreem getalenteerde mensen.

Talentissimo is er voor je met:

Activiteiten voor hyperhoogbegaafden
Begeleiding & coaching voor 145+ IQ en hun omgeving
Opleiding & training voor scholen, gemeenten en ouders